برای انسان ها، از دست دادن اندام تقریباً همیشه یک فاجعه غیرقابل برگشت است. با این حال، بسیاری از حیوانات نه تنها میتوانند زخمها را التیام بخشند، بلکه حتی میتوانند اعضای بدن را جایگزین کنند. اکنون زیست شناسان توانسته اند برای اولین بار ثابت کنند که چتر دریایی شانه ای می تواند بسته به شرایط محیطی بین دو فرآیند کاملاً متفاوت خوددرمانی جابجا شود.
ممکن است کمی ترسناک باشد. اما مطمئناً اکثر مردم در مقطعی از دوران کودکی خود به طرز شگفتانگیزی تماشا میکردند که چگونه یک کرم خاکی که به دو قسمت تقسیم شده بود ظاهراً تحت تأثیر زخم شدید زندگی میکرد.برای انسان، از دست دادن اندام ها یک مشکل جدی است که فقط با جراحی پیچیده قابل درمان است - اگر اصلا وجود داشته باشد. با این حال، در میان حیوانات نمونههای متعددی از مکانیسمهای خوددرمانی شگفتانگیز، بهویژه در بین بیمهرگان وجود دارد. نحوه عملکرد این مکانیسمهای بازسازی از نظر ژنتیکی و بیوشیمیایی یکی از هیجانانگیزترین سؤالات تحقیقاتی در زیستشناسی رشد و همچنین در پزشکی است.
تیمی از زیست شناسان از مرکز تحقیقات اقیانوس GEOMAR هلمهولتز کیل، دانشگاه علم و فناوری نروژ (NTNU) و دانشگاه فلوریدا اکنون توانسته اند با چتر دریایی شانه ای Mnemiopsis leidyi نشان دهند که حداقل در این نوع چتر دریایی مکانیسم بازسازی بسته به شرایط محیطی قابل تغییر است. این مطالعه در ژورنال Scientific Reports در گروه بین المللی انتشارات طبیعت منتشر شده است. نویسنده اول، کاترینا بادینگ، دانشجوی سابق کارشناسی ارشد در GEOMAR و اکنون دانشجوی دکترا در NTNU، نروژ، میگوید: «ژلهماهی در حالی که موقعیت کلیدی در پایه فیلوژنتیک درخت متازوئن دارد، کاندیدای عالی برای این نوع تحقیقات است.
صدمات جدی به چتر دریایی و لاروهای آنها می تواند دلایل مختلفی داشته باشد: استرس مکانیکی، به عنوان مثال، در دریاهای مواج یا حتی شکارچیان. بسته به فصل و منطقه ای که در آن زندگی می کنند، چتر دریایی باید در محیطی با مواد مغذی کافی یا کمی دوباره تولید شود. دکتر جمیله جاویدپور از GEOMAR، نویسنده مسئول این مطالعه، میگوید: «اینکه چتر دریایی به این تفاوتها واکنش نشان میدهد و چگونه واکنش نشان میدهد، سؤال ما بود.»
لارو چتر دریایی شانه ای که در محیطی غنی از مواد مغذی زندگی می کردند، توانستند بدن خود را به طور کامل احیا کنند. لاروهایی که مجبور بودند با مواد مغذی کمتری کنار بیایند نیز زنده ماندند و توانستند جراحات خود را التیام بخشند، اما نتوانستند بدن خود را به طور کامل بازسازی کنند. دکتر جاویدپور توضیح میدهد: «ظاهراً لارو چتر دریایی شانهای میتواند بسته به شرایط بیرونی دو فرآیند باززایی اساساً متفاوت را فعال کند، اگر شرایط برای درمان کامل کافی نباشد، حداقل میتواند خود را نجات دهد. بقا با یک فرآیند ساده تر"
برای محققان اهل کیل، این کشف جالب است زیرا آنها مسیرها و موفقیت گونه های مهاجم را بررسی می کنند. Mnemiopsis leidyi به احتمال زیاد از طریق آب بالاست کشتی های آمریکای شمالی به دریای سیاه و دریای بالتیک معرفی شد. کاترینا بادینگ خاطرنشان می کند: "در عملیات پمپاژ، چتر دریایی از نظر مکانیکی به شدت تحت فشار قرار می گیرد. یک فرآیند انعطاف پذیر خود-بازسازی می تواند یک مزیت باشد. با این حال، این جنبه تا کنون به سختی مورد توجه قرار گرفته است."
دکتر جاویدپور میافزاید: «علاوه بر این، این کشف از نظر نحوه عملکرد ویژگیهای خودبازسازنده در طبیعت و اینکه آیا در نهایت میتوانیم چیزی از آن برای پزشکی انسانی بیاموزیم، اساساً جالب است.».